У канцы верасня Лукашэнка распарадзіўся ўвесці ліцэнзаванне ў сферы адукацыі з фармулёўкай: «Трэба зачысціць усё да немагчымасці». Паляванне на прыватныя школы пачалося, і сёння, пасля прыняцця закона «Аб ліцэнзаванні», ужо фактычна набліжаецца да свайго лагічнага фіналу — абсалютнай немагчымасці хоць бы адносна незалежных прыватных школ у Беларусі. Ліцэнзаванне — гэта фільтр, інструмент кантролю, які закліканы «прапускаць» толькі тыя адукацыйныя інстытуты, якія будуць бездакорна адпавядаць прыродзе цяперашняга рэжыму. Каротка і па-простаму: ліцэнзаваць будуць толькі «сваіх» — і ў літаральным, і ў метафарычным (ідэалагічным) сэнсе. Гэта калонка Таццяны Шчытцовай.
Таццяна Шчытцова
Доктар філасофскіх навук
Прафесар Дэпартамента сацыяльных навук Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта (Вільня), галоўны рэдактар філасофска-культуралагічнага часопіса Topos. З кастрычніка 2021 года — прадстаўніца Святланы Ціханоўскай па пытаннях адукацыі і навукі.
Новы закон сведчыць пра ўзмацненне таталітарных тэндэнцый у краіне. Рэжым паслядоўна дэманструе імкненне да татальнага кантролю ўсіх сацыяльных інстытутаў, уключаючы інстытуты адукацыі.
Прыватныя школы складаней кантраляваць, чым дзяржаўныя, таму што там іншая кадравая палітыка, па-іншаму фармуецца кадравы склад — і адміністрацыйны, і педагагічны, і дзякуючы ўсяму гэтаму — зусім іншая атмасфера: больш асабістай матываванасці, больш даверу і ўзаемнай падтрымкі. Менавіта ў такіх умовах лепш за ўсё раскрываецца інтэлектуальны і творчы патэнцыял як педагогаў, так і школьнікаў. Не дзіўна таму, што, думаючы пра прыватныя школы, мы адразу мяркуем, што там будуць нейкія асаблівыя навучальныя праграмы, методыкі і асаблівыя магчымасці для дзіцячага развіцця. Як правіла, так і ёсць. Сапраўдная асабістая зацікаўленасць педагогаў і адміністратараў у развіцці сваёй школы ў спалучэнні з вельмі важным рэсурсам інстытуцыйнай аўтаноміі робіць прыватную школу вельмі асаблівым месцам ва ўмовах аўтарытарнага рэжыму.
Прыватныя астраўкі пабудаваных на даверы школьных супольнасцяў — гэта ідэалагічныя ворагі рэжыму, таму што дапамагаюць культываваць тое, што рэжым імкнецца задушыць або, як мінімум, абмежаваць: інтэлектуальную свабоду, творчае самавыяўленне, адкрытую неіерархічную камунікацыю. Насуперак заявам, закон аб ліцэнзаванні не можа быць гарантам якасці адукацыйных паслуг. Наадварот, з дапамогай гэтага дакумента рэжым спачатку «зачысціць», а потым будзе блакаваць магчымасці з’яўлення прыватных школ, здольных даваць сучасную якасную адукацыю, таму што яна грунтуецца на раскрыцці патэнцыялу свабоды, самастойнага мыслення і кааператыўнай творчасці.
Прыняцце гэтага закона — новы, цалкам заканамерны, крок на шляху да таталітарнага грамадства, якім паступова становіцца Беларусь ва ўмовах бесперапынных рэпрэсіяў і мілітарызацыі, што набірае ўсё большы размах. Чым больш няўпэўнена адчувае сябе рэжым, тым большае яго імкненне да татальнага кантролю.
Узмацненне ролі ідэалагічнага выхавання (і, адпаведна, прапаганды) у навучальных установах, абмежаванне магчымасцяў удзелу бацькоў у жыцці школы, патрабаванне ліцэнзавання адукацыйных паслуг — усё гэта цесна ўзаемазвязаныя рашэнні і дзеянні, закліканыя зрабіць з кожнай школы «татальны інстытут», які рыхтуе для рэжыму «ідэалагічна ўстойлівую асобу».
Меркаванне аўтара можа не супадаць з пазіцыяй рэдакцыі.
