Аналітыкі праекта «Вашы грошы» склалі новы індэкс «чаркі і скваркі». Заснаваны на афіцыйных звестках, ён паказвае нечуваны рост дабрабыту насельніцтва. Здаецца, так добра беларусы яшчэ не жылі, але ёсць нюансы.
Аналітыкі складаюць індэкс «чаркі-скваркі» з сакавіка 2015 года. Гэты рэйтынг вылічваецца паводле прыкладу індэкса бігмака, якім з 1986 года займаецца часопіс The Economist, спрабуючы выявіць рэальны курс абмену валют у розных краінах зыходзячы з цаны гамбургераў.
Індэкс «чаркі-скваркі» складаецца з цаны 100 грамаў бескасцёвай свініны і 100 грамаў гарэлкі і разлічваецца штоквартальна на падставе звестак Белстата. Аўтары індэкса сцвярджаюць, што з яго дапамогай можна вызначыць, наколькі абясцэніўся беларускі рубель, а таксама параўнаць даходы і выдаткі беларусаў і нашых суседзяў.
Што паказалі апошнія замеры
Заробкі беларусаў у другім квартале 2024 года ў пераліку на «чарку і скварку» выраслі з 537 да 569 за месяц у параўнанні з папярэднім кварталам. І гэта новы рэкорд. Але калі разабрацца, у гэтым няма нічога дзіўнага: заробкі цяпер актыўна растуць, а цэны штучна стрымліваюць.
Дзяржаўны кантроль цэн затармазіў у тым ліку і рост кошту адной «чаркі і скваркі». За год, квартал да квартала, сярэдні заробак вырас на 19,5% у намінальным выражэнні, а кошт адной «чаркі і скваркі» — усяго на 5,7%, тым не менш дадаўшы за год 21 капейку — з 3,7 да 3,91 рубля.
Пры гэтым кошт па рэгіёнах мае значныя адрозненні. Напрыклад, самая танная «чарка і скварка» цяпер у сталіцы (3 рублі 65 капеек), а самая дарагая — у Мінскай і Магілёўскай абласцях (4 рублі 31 капейка). Адчувальная разбежка тлумачыцца галоўным чынам тым, што цана гарэлкі ў Мінскай і Магілёўскай абласцях у сярэднім на траціну вышэйшая, чым у Мінску.
З іншага боку, мацней за ўсё за год цана такога набору паднялася ў Гомельскай і Магілёўскай абласцях (рост на 27 капеек), у той час як у Мінскай вобласці яна вырасла толькі на 16 капеек.
Калі ўлічыць пры гэтым рост заробкаў па рэгіёнах, то карціна будзе яшчэ цікавейшая. Так, пры мясцовых цэнах найбольшую колькасць «чарак і скварак» могуць сабе дазволіць жыхары сталіцы — 814 на месяц. За год іх колькасць вырасла на 89 адзінак. З іншага боку, мінімальныя заробкі ў пераліку на гэты паказчык у жыхароў Магілёўскай вобласці — 434 з ростам на 51 адзінку за год.
Можна разгледзець зарплаты па асноўных сферах эканомікі. І выявіцца, што найменшы даход у «чарках і скварках» будзе ў сферы адукацыі — 436 такіх набораў у сярэднім на месяц. На іншым канцы зарплатнага шэрагу чакана размясціліся айцішнікі з сярэднім заробкам 1717 за месяц. Калі за год у настаўнікаў заробак дадаў 47 «чарак і скварак», то ў прадстаўнікоў сферы высокіх тэхналогій скараціўся на 43 адзінкі.
За кошт чаго беларусы багацеюць
У цэлым выглядае ўсё так, што дабрабыт жыхароў краіны стабільна і адносна раўнамерна расце, адзначаюць эксперты праекта «Вашы грошы».
«Здаецца, што ні шматлікія санкцыі, ні праблемы ў замежным гандлі і на рынку працы не перашкаджаюць беларусам багацець. Аднак падчас больш уважлівага разгляду становіцца ясна, што гэты калос эканамічнага росту стаіць на гліняных нагах, — пішуць аналітыкі. — Дзясятая частка бюджэту непасрэдна датуецца Расіяй, а значная частка росту беларускай эканомікі звязаная з рознымі шэрымі схемамі абыходу санкцый і супрацоўніцтвам з расійскім абаронна-прамысловым комплексам. Усё гэта ніяк не можа быць асновай для доўгатэрміновага здаровага эканамічнага росту».
На думку аналітыкаў, «у чыноўнікаў ёсць моцнае жаданне пратрымацца да выбараў 2025 года, выцягваючы сродкі з бізнесу і згаджаючыся на любыя авантуры ўсходняга суседа».
«Аналагічна ў Расіі сёлета ключавыя непапулярныя рашэнні, такія як павышэнне падаткаў і збораў, былі адкладзеныя на поствыбарны перыяд. Ці атрымаецца правярнуць такое ж у Беларусі, залежыць ад аб’ёму падтрымкі з боку Расіі, а таксама ад інфляцыйнага ціску, сур’ёзнасці праблем у замежным гандлі і на ўнутраным рынку працы. Рана ці позна эканоміка выставіць рахунак за перагрэў заробкаў і ручны кантроль цэн», — удакладняюць эксперты праекта «Вашы грошы».
Чытайце таксама
